Dinsdag 30 november opende Hare Majesteit Koningin Máxima Pieter Teylers Huis, een nieuwe vleugel van Teylers Museum. Het 18de-eeuwse woonhuis van de founding father van het museum is na een grondige restauratie opengesteld voor het publiek. Enkele ruimtes van dit unieke Rijksmonument behoren tot de best bewaarde historische interieurs van Nederland uit de 18de eeuw. Maar het huis is meer dan een reis terug in de tijd: bezoekers kunnen er meer ontdekken over de Verlichtingsidealen van Pieter Teyler en hun betekenis voor het nu.
Pieter Teylers Huis is onlosmakelijk verbonden met de ontstaansgeschiedenis van het oudste museum van Nederland. Zijn naamgever, Pieter Teyler (1702-1778), was een rijke Haarlemse ondernemer. Hij liet zijn vermogen en huis na aan een stichting die als doel had om het leven van iedereen te verbeteren. Daaruit kwam onder andere Teylers Museum voort, dat in 1784 opende en toen nog alleen bestond uit de Ovale Zaal. Via de indrukwekkende, lange marmeren gang van Teylers voormalige woonhuis betraden bezoekers de Ovale Zaal en verwonderden zich over de nieuwste wetenschappelijke uitvindingen en de kunst van dat moment. Beroemde gasten als Einstein, keizer Napoleon en tsaar Alexander bezochten het museum en het huis.
Huis van de Verlichting
Teyler was een man van de Verlichting. Hij geloofde dat ieder mens het recht heeft te streven naar vrijheid en geluk en dat dat zou leiden tot een betere wereld. Hij gaf vijf van zijn vrienden de opdracht om zijn idealen na zijn dood verder te brengen. De stichting die zij vormden deed dit niet alleen praktisch, door mensen in armoede te ondersteunen, maar ook door het bevorderen van kunst en wetenschap en de kennis van godsdienst. Pieter Teylers Huis is al bijna 250 jaar het hoofdkwartier van deze stichting en één van de weinige plekken ter wereld waar de Verlichting welhaast tastbaar aanwezig is.
‘Teylers van nu’
Naast het bieden van een historische sensatie, heeft het huis ook als doel een plek van reflectie te zijn. Wat betekenen Teylers idealen nu nog? Bezoekers worden in de verschillende kamers gevoed met informatie over de Verlichting en worden vervolgens uitgenodigd om te reflecteren op de link met het heden. Rondom een facsimile van Teylers testament worden bijvoorbeeld hedendaagse maecenassen en wereldverbeteraars uitgelicht. Van Clarence Seedorf, die met zijn Champions for Children Foundation sportonderwijs voor kinderen in achterstandswijken stimuleert, tot Beyoncé, die zich inzet voor de Black Lives Matter-beweging en de gelijkwaardigheid van vrouwen en meisjes. Het zijn de ‘Teylers van nu’. Door vier 18de-eeuwse credo’s uit de Verlichting terug te laten komen in een interactieve projectie worden bezoekers uitgenodigd om na te denken of zij zich verbonden voelen met de idealen van de Verlichting.
Omvangrijke restauratie
Vanaf 2013 is het 1.115 m2 grote pand, in feite bestaande uit vier aan elkaar gebouwde huizen, grondig gerestaureerd. De begane grond, voor alle museumbezoekers toegankelijk, is teruggebracht naar de tijd van de opening van Teylers Museum, 1780-1790, de periode van het neoclassicisme. Voor de eerste verdieping, die vanaf 1 maart met een rondleiding toegankelijk is, is gekozen voor kleuren, inrichting en wanddecoratie uit de periode 1715-1750, toen Pieter Teyler er woonde. Op deze verdieping zijn ook ruimtes voor educatieve workshops en bijeenkomsten beschikbaar. Om het authentieke karakter van het huis zo min mogelijk geweld aan te doen, zijn vrijwel alle installaties onzichtbaar weggewerkt tussen de vloeren en plafonds. De restauratie kwam tot stand in nauwe samenwerking tussen het museum en de monumentensector, de restauratiearchitect, diverse experts en onderzoekers, aannemers en adviseurs.
Miniatuurhuis
Pronkstuk is een volledig ingerichte miniatuurversie (schaal 1:12) van Pieter Teylers Huis op diens sterfdag, 8 april 1778. Deze exacte reconstructie in 3d is circa 3,50 meter lang, 75 centimeter breed en 1,50 meter hoog. Bezoekers kunnen er helemaal omheen lopen en krijgen zo een intiem inkijkje in het dagelijks leven van de naamgever van Pieter Teylers Huis en Teylers Museum.
Pieter Teylers Huis praktisch
Een bezoek aan Pieter Teylers Huis is inbegrepen bij het entreekaartje van Teylers Museum. Individuele bezoekers kunnen ronddwalen op de begane grond. Rondleidingen en groepsbezoek (begane grond en eerste verdieping) worden aangeboden vanaf 1 maart 2022. Boek online via www.teylersmuseum.nl.
Foto: Martijn Beekman