Oog in oog met Cornelis, HRLMtje 16
Allemaal familie! Volgens het woordenboek betekent familie ‘een groep aan elkaar verwante personen met dezelfde naam.’ Maar ook: ‘...onderdeel uitmaken van een orde die bestaat uit een of meer geslachten’. En dat klopt. . Wij hebben allemaal dezelfde naam: wij zijn Haarlemmers! En we zijn zeker niet de eersten, al eeuwenlang zijn Haarlemmers ons voorgegaan in onze mooie Spaarnestad.
Wie die vroegere familie Haarlemmers waren en hoe zij leefden, kunnen we zien en ervaren in de gebouwen die ze hebben achter gelaten, door schilderijen, tekeningen en foto’s en door oude teksten over hun handel en wandel, hun lief en leed. Archeologische opgravingen brengen allerlei dingen uit het leven van vroegere Haarlemmers uit de bodem naar boven. Restanten van het dagelijks leven uit oma’s tijd, uit de middeleeuwen en zelfs van zesduizend jaar geleden. . We vinden resten van stenen stadsmuren en houten huisjes, eten en drinken, poep en pies, tot servies en sieraden, meubels en gereedschap, huisdieren en vee.
Maar kunnen we nog dichterbij komen, zeg maar oog in oog met hen staan? Jazeker, soms krijgen we de kans om eeuwenoude Haarlemmers te ontdekken en aan te raken. Dan vinden we bij opgravingen in de stad skeletresten van personen die aan de bodem zijn toevertrouwd op een begraafplaats bij een kerk, kapel of klooster. Een paar jaar geleden kwamen bij graafwerkzaamheden op de Botermarkt, het Nieuwe Kerksplein en het donkere Begijnhof bijna 200 personen uit de 15de eeuw aan het licht. Na zorgvuldige opgravingen en skeletonderzoeken zijn we veel te weten gekomen over hun geslacht, leeftijd, gezondheid en herkomst. . Zo spreken ze tot ons, Haarlemmers in 2024. . We zien de overeenkomsten en de verschillen tussen hun leven toen en ons leven nu.
En het kan nóg persoonlijker. Forensische technieken zijn tegenwoordig in staat om een Haarlemmer, begraven in 1435, zijn gezicht terug te geven dat lang geleden in het graf verloren ging. Uit al het opgegraven materiaal is een aantal skeletten geselecteerd die geschikt zijn voor een waarheidsgetrouwe reconstructie. Sindsdien hebben we Cornelis in de familie! Daar staat hij in het Archeologisch Museum Haarlem: een 35-jarige man, met een iets gekromde lichaamshouding en een verlegen blik op het gezicht. We bewonderen zijn kleding en schoenen, gemaakt naar middeleeuwse voorbeelden uit de Haarlemse bodem. We horen over zijn lichamelijke kwalen, ongemakken en ziektes, ontstaan door het zware leven dat hij leidde.
Wat deed hij voor de kost en wie was zijn familie? Dat weten we helaas niet. Maar we zouden hem wel nieuwe familie kunnen geven. Als we extra geld weten te vinden, kunnen we twee tijdgenoten, een vrouw en een kind, ook een gezicht geven. Zijn waren net als Cornelis begraven op de Botermarkt. Kom een keer kennis maken met Cornelis, ons familielid uit vroeger tijden. Kijk hem eens diep in de ogen, hul je in kleding uit zijn tijd en ga met hem op de foto. Hij heet ons allemaal welkom, jong en oud, Haarlemmer of bezoeker van Haarlem, in het leukste museum onder de grond.
