Buurtbakens, HRLM 90
Bijzondere gebouwen dragen bij aan het profiel van een plaats. Als gebouwen een bijzondere historische waarde hebben geldt dat nog sterker. Haarlem prijst zich gelukkig met veel waardevol historisch erfgoed. Binnen onze stadsgrenzen bevinden zich maar liefst 2.500 monumenten. Ze laten zien hoe Haarlem zich de afgelopen eeuwen heeft ontwikkeld. Daarmee maken ze ons extra bewust van onze geschiedenis. Erfgoed heeft ook directe herinneringswaarde voor bewoners, gebruikers en bezoekers. Behoud en toegankelijkheid
van erfgoed is daarom belangrijk.
Dat geldt zeker voor ons religieuze erfgoed. Ze zijn iconen van de stad. Veel mensen hebben er waardevolle momenten in hun leven gevierd of herdacht. Voor velen zijn het vaste rustpunten, bezinningsplekken en ontmoetingsplaatsen. Ook niet-kerkelijke Haarlemmers blijken gehecht aan ons religieuze erfgoed. Het zijn vaak markante gebouwen, die het stadsbeeld bepalen. Haarlem telde tientallen bijzondere kerken. Diverse daarvan zijn verdwenen of hebben een geheel nieuwe bestemming gekregen, zoals publieksruimte voor een archief, archeologische werkplaats of appartementengebouw. Op dit moment zijn er nog achtenveertig kerkgebouwen, waarvan zesendertig nog als kerk in gebruik, zes moskeeën en een voormalige synagoge.
Enkele Haarlemse kerkgemeenschappen laten een groei van
het aantal leden zien. Veel andere kerkbesturen zien de laatste
jaren het ledental teruglopen en daarmee vaak ook de inkomsten.
Dat vraagt om een visie op de toekomst van hun kerkgebouw.
Ik zie dat kerkbesturen dat met een brede blik doen. Soms kunnen ze ruimte bieden aan nieuwe kerkelijke gemeenschappen die een plek voor hun samenkomsten en activiteiten zoeken. Regelmatig speelt de vraag of door nieuwe activiteiten te huisvesten nieuwe inkomsten kunnen worden verkregen, die hard nodig zijn voor het onderhoud van het gebouw. Het is interessant om te kijken of dat verbonden kan worden aan de behoefte aan nieuwe maatschappelijke voorzieningen in onze stad die groeit en waar ook nieuwe ontwikkelingen vragen om ruimte. Je kunt denken aan een extra huisartsenpost, een centrum voor kinderopvang, een dependance van de bibliotheek of een rouwcentrum. Maar ook bijvoorbeeld aan een Huis van de Wijk waar vrijwilligerswerk, cursussen en activiteiten georganiseerd kunnen worden. Allemaal waardevolle voorzieningen, waarvoor in de stad beperkt ruimte beschikbaar is. Veel kerkgebouwen beschikken over geschikte of geschikt te maken ruimten. Zij kunnen misschien deels in de vraag naar ruimte voorzien.
Sommige kerkbesturen onderzoeken nu manieren waarop hun kerkgebouw toegevoegde waarde kan blijven leveren aan de stad. En maatschappelijke organisaties in de stad zoeken op hun beurt naar ruimte met betekenis. Het project Buurtbakens laat zien hoe in Haarlem beide ontwikkelingen kunnen samenkomen. Een mooi voorbeeld is al enige jaren te zien in de Immanuelkerk in Haarlem-Noord. Deze kerk biedt naast haar kerkdiensten ook ruimte aan
Het Verhalenhuis. Jaarlijks verzorgt deze organisatie zo’n 250 activiteiten, waaronder filmvoorstellingen en muziek- en andere culturele activiteiten.
Op dit moment willen totaal zeven Haarlemse kerkbesturen op een vergelijkbare manier ruimte beschikbaar stellen voor maatschappelijke initiatieven. In samenspraak met de gemeente kijken zij welke functies in fysiek en maatschappelijk opzicht het beste bij hun kerkgebouw passen, wat daarbij praktisch nodig is en op welke manier de cultuurhistorische waarde en de duurzaamheid van het kerkgebouw kan worden geborgd.
Het rijk heeft aan het project Buurtbakens een subsidie toegekend. De gemeente legt zelf ook een bedrag bij. De seinen staan dus op groen voor een interessante ontwikkeling die we in Haarlem met belangstelling volgen.
