Binnenkort valt bij alle stemgerechtigde Haarlemmers een stempas op de deurmat. Dit keer voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer op 22 november.
Zeker bij de Tweede Kamerverkiezingen blijken veel kiezers het stemlokaal te vinden. Het aantal kandidaten waaruit je bij deze verkiezingen kunt kiezen is ook altijd groot. Het kan daarom laat worden voordat een betrouwbare uitslag kan worden vastgesteld. Veel partijen en kandidaten brengen immers omvangrijke stembiljetten met zich mee. Het tellen van de vele stemmen is dan een arbeidsintensieve en tijdrovende klus. Gelukkig tonen veel Haarlemmers zich bereid om bij het telproces een handje toe te steken. Ik doe langs deze weg graag een oproep om dit ook weer bij de verkiezingen van 22 november te doen. Aanmelden kan via verkiezingen@haarlem.nl. Er staat een kleine vergoeding tegenover.
We stemmen met het rode potlood, maar de iets oudere Haarlemse kiezers herinneren zich wellicht nog dat het stemproces in onze stad ooit anders verliep. Van begin jaren ’90 tot 2008 stemden we in Haarlem met stemcomputers. De kiezer drukte op de naam van de kandidaat en vervolgens op de knop ‘Stem’. Na de stemming werden de in alle stembureaus uitgebrachte stemmen elektronisch in het stadhuis verzameld. De definitieve uitslag, inclusief de uitgebrachte stemmen per kandidaat, was razendsnel bekend. Eenvoudiger kan bijna niet.
Toch kwam er een voorlopig einde aan deze manier van stemmen. De toenmalige actiegroep Wij vertrouwen stemcomputers niet toonde aan dat de beveiliging, betrouwbaarheid en transparantie van de indertijd toegepaste stemcomputers niet geheel verzekerd was. Hertellen van de stemmen was niet mogelijk, dus bij twijfel was er geen heck mogelijk en ook het stemgeheim was niet voldoende gewaarborgd. Met uitzonderlijk gevoelige apparatuur zou van buitenaf aan de geluiden van de computer kunnen worden afgeleid op welke kandidaat was gestemd. Daarom kreeg het stemmen op papier weer de voorkeur. Het papieren stemproces verloopt immers altijd anoniem. En iedereen kan toezien op het tellen en eventueel hertellen van de stemmen.
Sinds 2008 is veel onderzoek gedaan naar manieren van elektronisch stemmen die volledig betrouwbaar en transparant zijn. De voorkeur gaat nu uit naar een systeem met een stemprinter. De kiezer maakt een keuze uit de partijen en kandidaten, print het ingevulde stembiljet zelf uit en stopt het vervolgens in de stembus. Na afloop van de stemming kan de computer de uitslag razendsnel laten zien en kunnen alle stembiljetten elektronisch geteld worden met scanapparatuur. En bij twijfel kunnen de stembiljetten later zo nodig ter controle handmatig worden nageteld.
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft marktpartijen gevraagd of een dergelijk systeem kan worden gerealiseerd binnen de door het ministerie vastgestelde voorwaarden. Dat bleek het geval, maar helaas nog niet binnen het door het ministerie vastgestelde financiële raming. Maar het denken over een nieuwe vorm van elektronisch stemmen hoeft daarmee niet te stoppen. Hoe eerder we zorgvuldige automatisering toepassen, hoe betrouwbaarder de uitslag wordt. Bij iedere menselijke telling zijn er enkele onverklaarbare verschillen. Daar zijn we dan van af. Een snellere, betrouwbaardere en goedkopere uitslag. Wat mij betreft pakken we het zo snel mogelijk op.
Maar nu moeten we het nog doen met potlood en handmatig tellen. Ik hoop dat u meedoet op 22 november als u mag stemmen. Het is kostbaar dat we in een democratie wonen.