Als iedereen in de zaal zit, stemmen de orkestleden van het Nederlands Philharmonisch Orkest hun instrument. In het publiek klinken
nog wat laatste hoestjes, wegebbende gesprekken, een korte lach. Dan verschijnt de dirigent en klinkt er applaus. Het orkest concentreert zich
en in de zaal wordt het muisstil. De dirigent heft zijn baton en daar klinkt de muziek...
Een gewoon begin van een concert met (Westerse) klassieke muziek. Hoe anders gaat dat bij een popconcert. Het stemmen is al eerder gebeurd, het publiek staat met een drankje in de hand te kletsen, de sterartiest komt op en de hele band gaat gelijk spelen. Met groot volume wordt
de muziek de zaal ingeblazen, zo hard dat sommigen oordopjes in hebben om het geluid enigszins te temperen.
Ik vind het geweldig dat beide concertbelevenissen bij ons in de PHIL plaatsvinden, maar het intrigeert mij ook dat klassiek en pop zo verschillend worden beleefd. Waar komen al die ‘regels’ rond een klassiek concert eigenlijk vandaan? Is het publiek altijd zo stil geweest? Praten ze in het buitenland ook door een popconcert heen? En waarom moet de volumeknop zo wijd open bij popmuziek?
In de 20ste eeuw is een klassiek concert beluisteren een serieuze aangelegenheid geworden. De professionele musici zijn van uitzonderlijk hoog niveau en de inmiddels vele uitvoeringen van de composities van Mozart, Bach en Rachmaninov kan het publiek onderling vergelijken. Dat vraagt om hoge concentratie, zowel van het publiek als van de musici. Daarom zijn tussentijdse publieksreacties en zelfs gerinkel van bestek en borden, wat nog wel in de 17de eeuw hoorbaar was, niet meer gewenst. Het moet immers stil zijn. Zelfs tussen de verschillende delen van een grotere compositie mag de concentratie niet verstoord worden door applaus. In de 21ste eeuw is er, naast gekuch en gehoest, wel een nieuwe stoorzender ontstaan;
de mobiele telefoon. Los van plotselinge ring tones, schromen sommige bezoekers niet om de pianobroers Jussen of de good looking Italiaanse dirigent Viotti te filmen. Traditioneler publiek stoort zich daar enorm aan en dat begrijp ik best.
Bij popconcerten is juist het gebruik van de smartphone onderdeel van de totale belevenis geworden. Publiek wil graag herinneringen vastleggen en delen met anderen. Dat gebeurt zo massaal, dat sommige artiesten het publiek verzoeken om het filmen te beperken tot bijvoorbeeld het begin of einde van hun concert. Wat lastiger te beteugelen lijkt, is het geklets tijdens een popconcert, wat heel storend kan zijn. Niet echt een internationale trend, want onder buitenlandse artiesten staat dit bekend als de Dutch disease. Misschien dat daarom de volumeknop zo wijd mogelijk opengaat?
Want ondanks alle verontrustende rapporten over gehoorschade, zoeken geluidsmensen de decibelgrenzen op. Ik vind het ook best lekker om de bastonen in mijn onderbuik te voelen, maar als iedereen straks bijna verplicht is om oordoppen in te doen, zijn we echt verkeerd bezig.
Naar mijn mening moet de popsector het gesprek aangaan om het geluid op een oorvriendelijker niveau te krijgen.
Tja, zo proberen wij bij PHIL Haarlem, waar beide muziekgenres te horen zijn, bij popconcerten het volume een beetje te beteugelen, terwijl het bij klassieke muziek best iets ‘losser’ met de regels zou mogen. Wij willen immers iedereen bij welk concert dan ook een fijne en unieke concertbelevenis geven.
Beeld: Bibi Veth