In de weken waarin deze editie van de HRLM van de persen rolt begon precies 450 jaar geleden het beleg van Haarlem. Steden in Holland en Zeeland kwamen in 1572 onder leiding van Willem van Oranje in opstand tegen Philips II. De Spaanse vorst regeerde op dat moment over de Nederlanden en was niet van plan de wensen van de opstandelingen in te willigen.
Met name de door Oranje en zijn medestanders bepleite godsdienstvrijheid was Philips II een doorn in het oog. Alva, de Spaanse landvoogd in de Nederlanden, wilde de steden in 1572 weer aan de regels van de vorst onderwerpen. Zijn zoon Don Frederik dwong met een grote legermacht de opstandige steden hardhandig op de knieën. Zutphen en Naarden gaven zich al snel over, waarna de manschappen van Don Frederik zich in die steden te buiten gingen aan plunderingen en moorden. Dat schroefde onbedoeld het moreel op van de 18000 inwoners van Haarlem, de stad die Don Frederik na Zutphen en Naarden in het vizier had. De Haarlemmers waren vastberaden om zich niet neer te leggen bij de Spaanse terreur.
In Wigbolt Ripperda werd die Haarlemse vastberadenheid verpersoonlijkt. Hij wist de Haarlemmers ervan te overtuigen de moed te hebben om te vechten tegen de belegeraars. Met de wapenspreuk Vicit Vim Virtus (Moed Overwint Brute Kracht) is die Haarlemse moed in ons stadswapen vereeuwigd. Mede door die moed werd het beleg een taaie strijd waarvan de uitkomst zeven maanden lang ongewis bleef. En Kenau Simonsdochter Hasselaar werd de verpersoonlijking van vrouwen die meevochten voor de stad. De opstandelingen probeerden het vijandige leger met een defensieve strategie uit te putten. Van december 1572 tot maart 1573 leek dat even te lukken. Haarlem was in die maanden nog niet volledig omsingeld en de aanvoer van voedsel en materieel voor de belegeraars stokte door sabotageacties van onder meer de geuzen. Maar toen de aan Spaanse zijde vechtende Amsterdamse vloot de heerschappij over het Haarlemmer Meer kreeg, sloot het net zich rond Haarlem.
Uiteindelijk moest de stad zich aan de volhardende belegeraars overgeven en een hoge prijs voor haar verzet betalen. Maar het taaie Haarlemse verzet markeerde wel een keerpunt in de strijd tussen het Spaanse leger en de opstandige Hollandse steden. Het beleg van Haarlem toonde aan dat dat leger niet zo onoverwinnelijk was als aanvankelijk werd aangenomen. Alkmaar had de volgende stad moeten worden die dat leger zou innemen, maar een groot deel van de door de strijd met Haarlem gedemoraliseerde manschappen weigerden nu tot de aanval over te gaan. Leiden werd zelfs helemaal niet aangevallen maar alleen geblokkeerd.
Alkmaar en Leiden werden respectievelijk in oktober 1573 en oktober 1574 ontzet. Holland stond aan het begin van een ongekende bloeiperiode, waarin (godsdienst)vrijheid en verdraagzaamheid een rol bleven spelen.
Veel later in de geschiedenis kreeg de Haarlemse heldenmoed met Corrie ten Boom en Hannie Schaft nieuwe vertegenwoordigers. Zou moed in de Haarlemse genen zitten?